Selamünaleyküm.
Bu yazımda Tesla ve Elon Musk gibi üstatlar kategorisine katabileceğimiz bir
bilim adamından bahsedeceğim. Michael Faraday.
 |
| 1842'de Michael Faraday |
Michael Faraday, 1791’de Londra’nın yakınlarında olan
Newington’da doğmuş bir İngiliz. Ailesi gerçekten yokluk içinde olduğu için
düzgün bir eğitim alamamış, okumayı yazmayı ve birazcık da aritmetiği
mahallesinde bulunan kilisenin Pazar okulunda öğrenmiş. Küçük yaşta çalışmaya
başladığı için bu küçük eğitimi bile doğru dürüst alamamış.
14 yaşında kitap ciltleyen bir ustanın yanında çırak
olarak işe giren küçük Michael, orada 7 yıl boyunca çırak olarak çalışmış. Bu
süre boyunca ciltlenmeye gelen çoğu okumuş bu sayede elektrik ve kimyaya ilgi
duymaya başlamış. Yaptığı çalışmalardan anlıyoruz ki Britannica Ansiklopedisi
ve Jane Marcet’in Kimya Üzerine Söyleşiler adlı kitaplarından oldukça
etkilenmiş.
 |
| Davy ve Faraday |
Yine bu döneme rastlayan bir olay ise okuduğu
kitaplardan yola çıkarak şişelerle basit bir elektrostatik üreteç yapıp ilk
deneyini bu şekilde gerçekleştirmiş olması. Tabii o zamanlar fasulye yetiştirme
veya lamba deney kitleri olmadığı için bu tür şeyler yapmış. Zeki bir çocukmuş
anlayacağınız.
19 yaşındayken bilime meraklı gençlerden oluşan ve her
hafta sonu bilim konferansları düzenleyen bir gruba katılmış. Bu konferanslarda
elektrik, kimya ve optik hakkında belki de ileride kullanılacağı bilgiler
edinmiş. Hatta yazının ilerleyen kısmında göreceğiniz gibi bu bilgiler işe de
yaramıştır.
 |
| Faraday Konferans Verirken |
Kendisinin bu çabaları etrafındakilerinde dikkatini
çektiği için ciltçiye gelen bir müşteri ona bir bilet daha doğrusu hayatının
şansını vermiştir. Dönemimin ünlü kimya bilgini Sir Humpry Davy’nin halka açık
olan konferanslarından birinin biletini bu yolla elde etmiş. Konferansı can
kulağıyla dinleyen Faraday, aldığı detaylı notları ve çizimleri Davy’e
yolladıktan yaklaşık iki yıl sonra Davy’nin yanında asistan olarak çalışmaya
başlamış. Bu şekilde Royal Enstitüsüne giren Faraday hayatının son demlerine
kadar burada farklı kademelerde çalışmış.
Faraday, Royal Enstitüsünde asistan olarak çalıştığı
süre boyunca orada öğrencilik de yaptı ayrıca elektrik motorunun çalışma
prensibi olan elektromanyetik rotasyon üzerine olan çalışmaları sebebi ile
öğretmenlik görevini üstlendi. Bu çalışmaları onu hem ünlü hem de üniversitede
öğretmen yaptı.
 |
| Kilise Cemaatinden Bulup Evlendiği Eşi Sarah İle Birlikte, 1850 |
Faraday, arttırdığı çalışmaları ile birlikte 1831
yılında elektromanyetik indüksiyonu buldu. Bu bulduğu şey elektrik jeneratörlerinin
ve dönüştürücülerin altında yatan prensiptir. Bu prensip günümüzde
kullandığımız elektrikli su ısıtıcısından şuan bu yazıyı okumak için
kullandığınız akıllı cihaza kadar çalışması için elektrik gerekli her alette
kullanılmaktadır. Elektriğin yeni teknolojilerde farklı metotlarda
kullanılmasının yolunu açmıştır.
Faraday ayrıca bugün çokça kullandığımız elektrik
jeneratörlerin de babasıdır. Faraday, sadece başlatıcı bir etki ile sürekli
olarak elektrik üreten bir cihaz yapma amacıyla daha önce hiç başvurulmamış bir
yöntem kullanmıştır. Manyetizmayı bu alanda kullanan daha önce bir bilim adamı
olmamış ancak Faraday manyetizmayı elektrik üretmek amacıyla kullanabileceğini
düşünmüş ve bu kanısında haklı çıkmıştır. Bu da bize her zaman kalıplardan
çıkmanın ve farklı düşünmenin iyi olduğunu gösteriyor. Şimdi ne alaka
diyebilirsiniz ama ben buradan bunu çıkardım.
Fizikte gösterdiği başarıları kimya da gösteren
Faraday, elektrokimyanın temellerini atmıştır. 1820 yılında sentez yoluyla ilk
karbon ve klor bileşikleriyle ilk kez onartma tepkimesi gerçekleştirmiştir.
Bunun dışında 1823’de klor, karbondioksit, hidrojen sülfür ve hidrojen bromür
gazlarını basınç altında ilk defa sıvılaştırmış. Bu başarı onun kimya
alanındaki ilk büyük başarısıdır. Öyle ki sıvı klor gazının sıvılaştırıldığını
gören Davy bu sıvıyı yeni bir element olarak sınıflandırmıştır ancak bugün bunun
öyle olmadığını biliyoruz.
Organik kimyada da büyük başarılan elde etmiştir.
Örneğin yaklaşık iki yıl sonra benzeni maden kömürü katranından ayırarak
organik kimyaya temel bileşiklerinden birini kazandırmış. Davy’nin başlattığı
elektrokimya çalışmalarına hız kazandırmış ve bunların üstüne birçok yeni
bilgiler eklemiş örneğin elektroliz, elektrolit, elektrot, anot, katot gibi
bugün çok kullandığımız kavramları bulmuş ve elektroliz yasalarını ortaya
koymuştur.
 |
| Westminster'daki Heykeli |
Ortaya koyduğu bu yasalar, elektronun varlığının ilk
haberleridir. Bu ve diğer başarıları sebebi ile elektrolitin bir eşdeğer
ağırlığını ya da bir valansgramını (bu ne ben de cidden bilmiyorum) açığa
çıkaran elektrik miktarı birimine Faraday’ın adı verilmiş.
Faraday, 1838 yılında elektrolüminesans yani ışık
yayan diyotları bulmuştur. Bir yıl sonra elektrikle ilgili yeni ve genel bir
kuram geliştirir. İletken ve yalıtkan maddeleri tanımlar. Ayrıca bir de mıknatısın
ışık üzerinde etkileri olabileceğini iddia eder ve deneyler yapar. Işıkla
ilgili deneyleri sonucu iddiasının doğru olduğunu kanıtlar ancak dönemin
fizikçileri bu kanıtı görmezlikten gelir. Bugün bunun doğru olduğunu biliyoruz.
Gerek fizik gerekse kimya alanlarında çok büyük
başarılara imza atan Faraday ayrıca oldukça çok alçakgönüllü bir insan. Bunu
söylememin sebebi ise iki kez çalıştığı yer olan Royal Enstitüsü başkanlığını
reddetmesi ve dönemin İngiltere kraliçesi tarafında ona verilen “Sir”
unvanını “Sonuna kadar Michael Faraday
olarak kalmalıyım” diyerek reddetmiş olması. Herkes bunu yapmaz. Meslek ahlakı
ve hayat görüşü ona hali hazırda bulunduğu rütbede daha çok bilim
yapabileceğini ve insanlara daha yararlı olabileceğini söylemiştir.
Michael Faraday, hayatının sonlarında çalışmalarını
1839 yılında girdiği bunalım sebebi ile bırakmak zorunda kalmış. Bunalımdan
çıkamayıp, aklını toplayamayınca çalışmalarını asistanlarına devredip mesleğinden
elini ayağını çekmiş. 25 Ağustos 1867’de Hampton Court’ta hayatını dünyaya
oldukça fazla katkı sağlayan bir bilim adamı olarak hayata göz yummuş. Oldukça
fakir bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Faraday, tamamen kendi çabası ile
buralar kadar gelmiş ve hala daha kullanılan birçok buluşa ve prensibe imza
atmıştır.
EmoticonEmoticon