Ne Okudum #5 Stefan Zweig Satranç

Selamünaleyküm. Uzun süredir kitap okumuyorum. Daha doğrusu okuyamıyorum ve bu beni cidden rahatsız ediyor. Okumam gereken bir sürü kitap var. Neyseki fırsat bulup kitap okuma şansım oldu ve bir günde bitirdim. Kitap Stefan Zweig tarafından yazılmış olan “Satranç”.

Stefan Zweig ilk defa okuduğum bir yazar. Daha önceleri ismini ve kitaplarını duymuştum ama açıkçası alıp da okumamıştım. Bu sefer okudum ve gayet memnunum. Akıcı bir biçimde hikâyesini anlatıyor ve kitabın ne ara bittiğini anlamıyorsunuz. İlk defa bu yazarın kitabını okuduğumdan hakkında biraz araştırma yapmam gerektiğini hissettim. 1881 yılında Viyana’da doğmuş olan yazarımız kendini biyografi ve psikolojik inceleme konusunda geliştirmiş. Çoğu kitabında karakterlerin psikolojilerini o an hissettiklerini çok iyi bir biçimde okuyucuya vermiş. Bu başarıya rağmen kendisine verilen hiçbir resmi ödülü kabul etmemiş. Savaşın yarattığı iç bunalımları sebebiyle kurtuluş yolunu intiharda bulmuş ve 1944 yılında intihar etmiş.

Kitaba geçecek olursak. Hikâye New York’tan Buenos Aires’e hareket eden bir gemide geçiyor. Gemide birçok yolcu ve bu yolcuların içerisinde satranca ilgi duyan birçok insan var. Bu insanlar aralarında maç yapıyor ve bir gün yine maç yaparken o zamanların dünya şampiyonu olan Czentovic ile karşılaşıyorlar. Ona parası karşılığında maç teklif ediyorlar. Czentovic satrançta dünya şampiyonu olmasına karşın oldukça salak birisi. Salak dedim çünkü gerçekten öyle. Hikâyede nasıl bir çocukluk geçirdiğini ve buralara nasıl geldiğini anlatmış. Eğer okursanız görürsünüz. Czentovic maç teklifini kabul ediyor.

Maç gemideki satranç bilenlere hepsi ile Czentovic arasında geçiyor. Hepiniz bir ben tek demiş. İlk parti Czentovic yeniyor. Rövanş isteniyor. Maçın ortalarında satranç bilen beylerin yanına yabancı bir yolcu yaklaşıyor ve onlara nasıl oynanması gerektiğini söylüyor. Hatta 8-9 adım sonra ne olacağını bile söylüyor. Yabancı sayesinde o partiyi beraber bitiriyorlar. Czentovic yarın oynanaycak bir rövanş istiyor. Yabancı yolcu ile oynanacak bir rövanş.

Burada bize yabancının hikâyesini anlatıyorlar. Hitlerin egemen olduğu zaman içerisinde nazı zulmünün ne kadar acı olduğunu ve yabancı yolcu yani Dr. B’nin neler çektiğini ustaca bir şekilde anlatıyor Zweig.

Bir sonraki gün Dr. B ile Czentovic rövanş maçı yapıyor. İlk partiyi satrancı sadece bir kitaptan okuyarak öğrenmiş olan Dr. B kazanıyor. İkinci parti ise yarıda kalıyor. Çünkü Dr. B kriz geçiriyor ve oyunu bırakmasının onun için daha iyi olacağına karar veriyor. Krizin detayları psikolojik incelemenin içerisinde.

Kitap en basit hatları ile bundan ibaret. Zaten kitabın çoğu diyaloglar ve Dr. B.’nin psikolojik incelemesi yaşadıkları ile ilgili. Okumadığınız sürece size ne kadar ipucu versem de anlamazsınız.

Başlarda Stefan Zweig’in intihar ettiğini söylemiştim. Stefan Zweig bu kitabı yazdıktan kısa süre sonra intihar etmiş. Yani o an onu intihara sürükleyen bunalımın bu kitapta izleri var. İnternette okuduğuma göre Dr. B aracılığı ile kendi duygularını anlatmış. Olabilir mi? olabilir.

Kişisel düşünceme gelecek olursak. Ben kitabı cidden beğendim. Okunası hatta hediye edilesi bir kitap. 83 sayfa olan bir kitabı kimsenin okumadan bırakacağını zannetmiyorum. Hikayenin tek kötü yanı kısa olması galiba.

Son olarak kitaptan bir alıntı yaparak sözlerime son vermek istiyorum.

 “Sonunda yalnızdım ve artık asla yalnız olmayacaktım.”